Srodki chemiczne odstraszajace owady wydaja sie mniej skuteczne, chociaz pod moskitiere tez predzej czy pozniej przedostanie sie kilka. Sezonowo (w okresie legowym) w szczegolnosci rowerzystow atakuja ptaki magpies. Wystepuja glownie na poldniu ? Broniac malych, gdy jestesmy w poblizu gniazda podlatuja podstepnie z tylu i dziobia dosc bolesnie w glowe jak mialem okazje sie przekonac. Miejscowi zalecaja aby narysowac oczy na kasku z tylu. Do kupienia sa kaski z gietkimi antenkami, ktore ruszajac sie w czasie jazdy odstraszaja te ptaki. Myse ze ta druga metoda jest skuteczniejsza. Mozna tez wymachiwac czymkolwiek, to je odstraszy, ale jest to utrudnione gdy sie jedzie rowerem. Slyszalem tylko o jednym powaznym przypadku gdy ptak ten wybil dziewczynce oko.


Telefon bezpieczenstwa 000 (alternatywnie 112) - W centralnej Australii telefon komorkowy na ogol nie ma zasiegu.


Rower

Niestety linie lotnicze wymagaja dodatkowej oplaty za rower. Tanio mozna kupic rower w Sydney http://www.cellbikes.com.au Sklep ten prowadzi sprzedaz wysylkowa i tylko w Sydney istnieje fizycznie sklep, ceny sa konkurencyjne.


Kask

Posiadanie jest obowiazkowe. Odnosze wrazenie, ze policjanci raczej patrza przez palce na ten przepis. Bardziej rygorystyczni sa ci z poludniowego wschodu, gdzie koncentruja sie wielkie miasta.


Informacja turystyczna

Jest doskonala. W wielu miejscach perfekcyjnie przygotowane foldery, mapkiokolic. Bardzo dobre mapy stanowe maja za darmo czlonkowie zwiazku motorowego NRMA (http://www.nrma.com.au). Bardzo wiele osob nalezy do tego zwiazku.


Komunikacja

Internet

Niestety w bibliotekach czesto platny (dla niezrzeszonych). Czasami oplata jest za uzywanie poczty elektronicznej a reszta za darmo. Bardzo rzadko darmowy. Czesto punkty informacji turystycznej posiadaja internet (platny za wyjatkiem sprawdzania atrakcji turystycznych okolicy). Nawet w dosc odldnych miejscach czesto jest dostep do internetu (lacza satelitarne). Generalnie oplaty za uzywanie internetu sa bardzo wysokie.

Telefon komorkowy

W centralnej Australii na ogol nie dziala. Bardziej popularne niz w Europie sa tu wypozyczalnie telefonow satelitarnych. Ponoc mozna tez kupic urzadzenie nadawcze, ktore w sytuacji awaryjnej poprzez satelite przesyla sygnal wraz z informacja o polozeniu pechowca.


Camping

W Australii poza nielicznymi wyjatkami nie ma problemu z biwakowaniem "na dziko". Wnetrze porasta busz, czyli krzaki z ktorymi latwo sie schowac. Przy glownych drogach znajduja sie miejsca odpoczynku (rest area) czesto z wc, woda, laweczkami, wiata. Tu rowniez mozna przenocowac. W informacji turystycznej mozna otrzymac mape stanu Poludniowa Australia z naniesionymi wszystkimi miejscami odpoczynku w tym stanie.


Drogowe pociagi (road trains)

W centralnej Australii aby zmniejszyc kosztu transportu na tych olbrzymich odleglosciach olbrzymie ciezarowki ciagna czesto wiecej niz 1 przyczepe. Bardzo czesto mozna spotkac 52 metrowe pojazdy. Najdluzsze 92 m (nigdy takiego nie spotkalem). Generalnie kierowcy sa bardzo ostrozni i omijali mnie z daleka, gdy mnieli taka mozliwosc. Stuart Highway nie jest bardzo ruchliwa trasa i asfaltower pobocze to tylko ok. 30 cm. Jezeli slyszalem dogowy pociag (slychac z daleka) i nic nie jechalo z naprzeciwka moglem kontynuowac jazde. Lecz gdy jechal jakis pojazd z naprzeciwka i road train nie mogl zjechac na drugi pas wolalem zjechac z drogi. Sila podmuchu jest olbrzymia. Wolalem nie znajdowac sie zbyt blisko.
Wiecej o dogowych pociagach na stronie rowerzysty:http://www.bikeodyssey.com.au/riding_with_roadtrains.html


Deszcz / Powodzie

W polpustynnej centralnej czesci deszcze padaja rzadko. Lecz jezeli, powoduja powodzie. Powod ? Woda slaobo wsiaka w podloze i suche koryta rzek momentalnie wypelniaja sie woda. Pamietam slowa: "Jezeli biwakujesz w suchym korycie rzeki gdy uslyszysz pierwsze krople deszczu, zmykaj". Ja biwakkujac ponizej poziomu drogi spoznilem sie o kilkanascie minut. Udalo sie, nic nie utonelo, lecz caly bagaz przemoczony. Czasami deszcz moze padac gdzies tam i pomimo ladnej pogody mozemy byc zaskoczeni naplywajaca gwaltownie woda.

Woda pitna

Poza terenami gesto zaludnionego poludniowo wschodniego wybrzeza to olbrzymi problem. Nawet tu zbaczajac z utartych drog natknalem sie na wsie z woda niezdatna do picia w sieci wodociagowej. Uczynni mieszkancy podarowali mi deszczowke ktora kolekcjonuje sie w takich miejscach. W slabo zaludnionych obszarachwoda pitna jst dostepna w sprzedazy w w roadhous (restauracja + hotel/camping + stacja paliw) lecz kosztowna.


Polonia australijska

Emblemat bialego orla na czerwonym tle przyczepiony do sakwy, w Australii dzialal jak jakas magiczna paleczka. Nie wiem czy to przyczyna klimatu czy faktu ze Australia jest bardzo daleko od Polski, czy moze jeszcze czegos innego, w kazdym badz razie mieszkaja tu Polacy o bardzo, bardzo wielkich sercach. Ich pomoc byla przeolbrzymia.


Aborygeni

Ci dobroduszni, spokojni ludzie, pod wplywem alkocholu czy narkotykow zmieniaja sie w bardzo agresywnych. Agresja ich skierowana est glownie do pobratymcow, czyli nas nie dotyczy. Ostrzegano mnie ze czesto prowadza samochody pod wplywem alkocholu czy narkotykow, bez prawa jazdy. Zawsze omijali mnie szerokim lukiem na drodze pozdrawiajac przyjacielsko. Rozpoznac ich latwo beda to na oglol jezdzace wraki prawie zawze przeludnione ponad miare, ktore na szczescie nie moga osiagnac znacznych predkosci. Aborygeni generalnie nie zycza sobie zeby ich fotografowac.



Porady dotyczace stricte Stuart Highway

Zaczyna sie w Port Augusta, konczy w Darwin 2674 km. Ostatnia partie asfaltu polozono w 1987 r. Na trasie jest tylko kilka miasteczek (jedno z nich Woomera 6 km od glownej drogi). Tam beda sklepy spozywcze z "przyzwoitymi cenami", slodka woda, w promieniu ok. 30 km od nich telefon komorkowy zlapie sygnal, oraz bedziemy mogli posluchac radia na czestotliwosciach Fm. Jezeli planuje sie zobaczyc Uluru (244 km od Stuart Highway) przy Uluru znajduje sie rowniez miasteczko Yulara. Pomiedzy miasteczkami relatywnie liczne so roadhous. Czasami przy nich sa male sklepiki, lecz ceny sa "wysrubowane". Slyszalem o rowerzyscie który porozsylal sobie paczki z zywnoscia na trase nie wiem ile na tym zaoszczedzil.

Duzy klopot stanowi woda pitna. W roadhouse woda nie zawsze nadaje sie do spozycia (woda podziemna bardzo zasolona), zas woda butelkowana jest bardzo droga. Przy tym wysokie temperatury powoduja zwiekszone jej zuzycie. Pomoca sa zbiorniki wody umieszczone w miejscach odpoczynku. W stanie Poludniowa Australia jest to woda deszczowa z dachu wiaty. W stanie Polnocne Terytorium jest to najczesciej woda dowozona. Jak przekazal mi kierowca beczkowozu przecietnie 1 w tygodniu. Wykaz zbiornikow na stronie rowerzysty http://ozride.blogspot.com/2008_01_01_archive.html Dane tam zawarte wymagaja nieznacznej korekcji i jezeli ktos planuje przejazd ta trasa prosze o kontakt to podam uaktualnione dane. Rowerzysci narzekali ze czasamizbiorniki byly puste, czyli nie mozna polegac na nich na 100%. Gdy ja jechalem ta trasa (przelom roku 2008 i 2009) wszystkie posiadaly wode. W ostatecznosci mozna zatrzymac przejezdzajacy samochod. Spotkani kierowcy czesto sami pytali czy mam wystarczajaco wody.

Tam gdzie zbiorniki tam i wiaty, czyli zbawczy cien. Stan Poludniowa Australia wydal wspomniana juz mape z zaznaczonymi miejscami odpoczynku obejmujaca rowniez Stuart Highway (wymaga nieznacznej korekcji). Nie wszystkie miejsca odpoczynku posiadaja wiaty. J/w gdy potrzeba informacje szczegolowe prosze o kontakt w miare mozliwosci przygotuje liste z lokalizacja wiat na calej trasie (wlacznie ze stanem Polnocne Terytorium).


Czesci zamienne

Pod wskazany adres roadhouse moze przeslac sklep rowerowy z Port Augusta lub Alice Springs http://www.pennyfarthing.com.au (tam znajduja sie dane kontaktowe). Pracownicy bardzo sympatyczni i profesjonalnie przygotowani.


Klimat


Wiatry (w okresie letnim)

Do linii Zwrotnika Koziorozca (jadac z Port Augusta) przewazaly z pludnia, powyzej przewazaly z polnocy. W poludniowej czesci polnocne wiatry czesto przynosily zachmurzenie.


Strefa tropikalna

Od Tennant Creek na polnoc w porze deszczowej opady moga byc codziennie po poludniu i w nocy. Czesto z burzami (pioruny moga byc tak czeste ze jest jasno jak w dzien). Rzeki moga wylac i nalezy sie liczyc z tym ze mozna utknac na pewien okres. Wilgotnosc powietrza w strefie tropikalnej Australii moze byc powyzej 90% temperatury powyzej 30 stopni Celcjusza w dzien ok. 28 stopni Celcjusza w nocy. Przy takiej wilgotnosci powietrza zwieksza sie znacznie odczucie temperatury.


Opony

W Australii sa w sprzedazy opony Specialized model: Armadillo (pancernik). Z Adelaide do Darwin ani jedna dziura w detce ! Bieznik tylnej opony sie starl, lecz to nie dziwi. Oprocz normalnego 35 kg bagazu doszlo przecietnie 10 - 17 l (starczalo na 2 -3 dni). wody + zywnosc na okolo 2 tygodnie (co 2 tygodnie przecietnie robilem zakupy w centralnej czesci Australii).

17. Porady dotyczace Azji

Olbrzymia bardzo roznorodna Azja, mieszkancy przyjacielscy. Generalnie Azjaci (szczególnie we wschodniej czesci kontynentu) nie do konca rozumieja motywy podrozowania rowerem (dlaczego nie motocyklem ? - często pytaja). Tak wiele jezykow ze nie ma szans na ich przyswojenie. Przydatny elektroniczny tlumacz, lekki, można "zaladowac" wiele jezykow. Ewentualnie zdjecia najczesciej uzywanych rzeczy które chcemy kupic np. czesci rowerowe, pozywienie, wyposazenie apteczki itd. Firma Lexicarry http://www.lexicarry.com/ wydala obrazkowy slownik do nauki jezykow (Pictures for Learning Languages) z wieloma uzytecznymi obrazkami przy pomocy których moglibysmy przeprowadzic uproszczona konwersacje :) Program BoardMaker (dla osób z upośledzeniem mowy) rozniez zawiera mnostwo uzytecznych obrazkow, niestety jest on kosztowny. Czesc z tych obrazkow znajdziemy wpisujac np. w wyszukiwarce google "boardmaker" lub "pictures for boardmaker" przegladajac grafiki np. http://www.67pics.com/pictures-for-boardmaker.html/
W kazdym kraju gdzie sa wyznawcy Buddyzmu latwo o kadzidelka. Sa bardzo tanie i skutecznie odpedzaja komary. Darmowym odstraszaczem komarow (wystarczy sie schylic w krajach tropikalnych) jest zewnetrzna wysuszona powloka kokosa, tli się rownomiernie, ladnie dymiac.

Zcharakteryzuje pokrotce te kraje Azji, które odwiedzilem.


Timor Wschodni

Pomimo ze echa wojny przebrzmialy wciąż stacjonuje UNPOL (Policja ONZ). Bardzo przyjacielscy ludzie, nierzadko noclegi u kogos w domu. Bardzo biedny kraj (w koncowce niechlubnej listy najbiedniejszych krajow swiata). Na wsiach w niewielkich sklepikach dostepne sa jedynie napoje, kruche ciastka i ryby w puszkach. Po poludniowej stronie kraju trwaja prace nad odbudowa mostow. Rzeki można przebyc w porze suchej przenoszac dobytek. Jezyk tetum należy do najprostszych jezykow swiata, latwo przyswoic sobie podstawy. Na stronie misjonarzy z Polski którzy pomagali Timorejczykom http://ourtimor.wordpress.com/2009/07/ Maly slownik Polsko - Tetum(ski:) Wielu Timorejczykow zna indonezyjski.

W centrum miejscowosci Baucau w budynku Zakonu Siostr Kanosjanek, ktore prowadza Centrum szkoleniowe dla kobiet (Centro Treino Integral e Desenvolvimento Colegio Canossa) znajduje się sklep w ktorym można kupic "czarny kamien" (fatuk metan). Jest to kosc udowa bawolu wodnego poddana obrobce cieplnej. Ma właściwości absorbcyjne jadu zmiji (przyklada się do ukaszonego miejsca). Miejscowy lekarz stosuje ten kamien jako kuracje wspomagajaca. Nie jestem lekarzem dlatego obawiam się zalecania czegokolwiek, ale na zdrowy rozsadek zmniejszenie ilosc jadu w organizmie może tylko pomoc w leczeniu. Wysysanie jadu jest odradzane. Nie wiem na ile skuteczne jest dzialanie kamienia. Nie mniej w krajach slabo zaludnionych jak Australia może uplynac sporo czasu zanim dotrzemy do lekarza. Taka "pierwsza pomoc" może wiec uratowac nam wrecz zycie. "Kamien" jest maly, lekki i niedrogi.
Do Timoru Wschodniego nie ma promow pasazerskich z Australii, wylacznie cargo. Prywatnych jachtow z Australii do Timoru Wsch. należy szukac w porze suchej, ze względu na uklad wiatrow. Australijskie linie lotnicze Airnorth http://www.airnorth.com.au/ Darwin - Dili za darmo przewiozly rower, nawet nie musialem go niczym owijac, wystarczylo tylko ze spuscilem powietrze z opon.


Indonezja

Olbrzymi bardzo zroznicowany kraj. Najwiekszy archipelag wysp na swiecie. Maksymalnie 2-miesieczna wiza turystyczna to stanowczo za malo. Najtansza opcja to wizyta w jednym z sasiednich krajow gdzie można się ubiegac bez problemu o kolejna wize. Przedluzenie wizy jest bardzo klopotliwe i kosztowne. Najdogodniejsze i często najtansze polaczenie to:
- promem do wyspy Timor skad ladem do Timoru Wschodniego
- promem do wyspy Batam skad szybkim promem do Singapuru
- promem z wyspy Sumatra (Dumai) do Malezji (Melaka)
- nieco drozsze sa polaczenia lotnicze z wyspy Bali i stolicy Jakarty do Kuala Lumpur w Malezji i Singapuru

Promy dalekobiezne teoretycznie powinny pobierac oplate za rower w praktyce to nie funkcjonuje. Trudno jest wniesc rower po waskim stromym trapie gdy pelno ludzi przepycha się z wielkimi ladunkami. 25-letnie promy potwierdzaja niemiecka solidnosc. Warto przeplynac się dla frajdy. Piekne widoki na gorzyste wyspy, blekitna woda, w cenie biletu posilki, i zapewne będziemy "gwiazda" rejsu (niewielka ilosc obcokrajowcow).
Miedzy sasiadujacymi ze soba wyspami funkcjonuje doskonaly system tanich promow.

Przejechalem kolejno wyspy: Timor, Flores, Sumbawa, Lombok, Bali, Jawa, Batam, Sumatra. Wiekszosc wysp jest gorzysta.

Najtrudniejsza wyspa Flores. Niech Was nie zwiedzie niewielki obszar wyspy. Na pokonanie odcinka z Labuanbajo do Larantuka (czy odwrotnie) na krancach wyspy glowna droga przeznaczyc trzeba ok. 2 tygodni. Wg przewodnika Lonely Planet wyspa nie nadaje się do turystyki rowerowej ze względu na strome gory, ale mysle ze to przesadzona opinia. Tu mieszkaja chyba najbardziej przyjacielsko nastawieni do obcokrajowcow ludzie na swiecie.
Wyspa Bali ma najlepsze drogi i wcale nie jest az tak turystyczna jak glosi fama.
Wyspa Jawa - najbardziej zaludniona wyspa swiata. Glowna droga po poludniowej stronie wyspy bardzo zatloczona, wyglada to jak jeden wielki chaos. A jednak niewiele jest wypadkow. Zapewne ze względu na stoicki spokoj Indonezyjczykow oraz fakt ze stan drog i pojazdow nie pozwala na osiagniecie wiekszych predkosci.
Wyspa Sumatra - z rur wydechowych ciezarowki wypuszczaja chmury czarnego dymu. Wydaje mi się ze uzywa się tu inny rodzaj paliwa niż na innych wyspach.

Indonezyjczycy sa bardzo, bardzo przyjacielscy. Czeste sa zaproszenia do domow na nocleg czy posilek. W szczegolnosci na wyspie Sumatra sa restauracje w których można przespac się za darmo. Wypada wówczas zamowic posilek odrobine tylko drozszy niż w innych restauracjach. Można spotkac tam ludzi którzy prowadza handel obwozny, transportujac na motocyklach olbrzymie ilosci towaru. Niektorzy z nich tak spedzaja zycie od restauracji do restauracji, nie maja wlasnego domu. Maja olbrzymi zasob wiedzy o terenie - ich zycie to jedna wielka podroz.

Chociaz niedaleko stolicy panstwa Jakarty znajduje się fabryka Schwalbe opon tej firmy nie uswiadczysz w sprzedazy. Czasami tylko w Jakarcie można się natknac na wybrakowany towar fakt po okazyjnej cenie.

Niedrogo można nabyc pleciona mate np. na promie gdzie często się uzywa. Znacznie lepiej sprawuje się w tropikalnych upalach niż karimata (nie lepi się do ciala) i jest tansza. Nieznacznie tylko ciezsza lecz o krotszej niż karimata zywotnosci.

Jezyk indonezyjski to jeden z latwiejszych jezykow na swiecie. Warto zadac sobie trud przyswojenia chociaz jego podstaw.


Singapur

W tym niewielkim panstwie - miescie trudno o nocleg. Ceny hoteli, schronisk itd. Sa zawrotne. Gdy kompletnie nie mamy pieniedzy i zawioda wszystkie inne opcje (np. www.warmshowers.org) idee ponizeje (obydwie niestety ryzykowne):
1. W Singapurze sa pola namiotowe ale przeznaczone wylacznie dla Singapurczykow, którzy musza się przed biwakiem zarejestrowac. Slyszalem o rowerzystach którzy biwakowali 1 noc nielegalnie. Rano otrzymali tylko pouczenie od policjanta ze nie mogą tam spac. Czy pouczanie w takich przypadkach, to jest regula w slynacym z rygorystycznego prawa Singapurze nie wiem.
2. Singapur stara się zachowac w niezmienionej formie pierwotny wilgotny las rownikowy, którego resztki przetrwaly (ok. 5% powierzchyni). Slyszalem o pracowniku z innego kraju, który chcac zaoszczedzic na wynajmie mieszkania, mieszkal tam przez kilka miesiecy, zanim go wykryto. Gdy byłem w lesie po zmroku nie było nikogo, niestety podejrzewam ze widok turysty z obladowanym rowerem po zmroku wjezdzajacym do lasu może zainteresowac kogos.

Singapur jest doskonale oswietlony i warto zwiedzac go noca. Wyglada tak samo slicznie, a przy tym jest chlodniej (niedaleko rownik) i mniejszy ruch samochodow.

Wyplywajac z Singapuru musimy dodatkowo zaplacic 10 $GD podatku 10 $GD za rower (nie ma tych oplat plynac z Indonezji do Singapuru).


Malezja

Poludniowa czesc polwyspu (Penisular) zajmuja olbrzymie plantacje palmy olejowej. Widok nieco monotonny ale za to latwo o nocleg.
W poblizu sklepow czy osiedli mieszkaniowych często znajduja się automaty uzdatniajace wode z wodociagow na wode pitna. Na monety, placi się za 1 l. bardzo tania jest wówczas woda. Często zepsute sa dozowniki w automatach i lepiej nie naciskac przycisku pauza/stop tylko podstawic kolejna butelke. Troche wody się rozprysnie ale lepiej niż calkiem automat przestanie podawac.


Tajlandia

Raj dla rowerzysty. Sliczne krajobrazy, tanie przepyszne jedzenie, niezwykla kultura, drogi w doskonalym stanie i przyjacielsko nastawieni ludzie. Pomimo ze jest to najczesciej odwiedzany kraj Azji Pd. - Wsch. niewiele osob zna angielski.
W Tajlandii dominuje Buddyzm Theravada. Bardzo serio traktuje się zasade ze należy pomagac biednym. Nie zdarzylo mi się żeby odmowiono mi noclegu w swiatyni buddyjskiej. Swiatynia buddyjska to osrodek zycia wsi. Można poznac nie tylko tutejsza religie ale także kulture i zycie autochtonow. Przy kazdej swiatyni sa toalety z miejscem gdzie można się umyc i wyprac ubrania. Niektorzy z mnichow znaja podstawy angielskiego lecz najczesciej sa to samoucy którym lepiej wychodzi czytanie i pisanie niż mowienie. W wielkich miastach swiatynie często zamyka się na noc.
Ze względu na obowiazujace tutaj normy moralne, wydaje mi się ze samotne rowerzystki powinny szukac noclegu tam gdzie rezyduja zakonnice (biale szaty, jak mnisi ogolone glowy). Niestety wiekszosc swiatyn zasiedlaja wylacznie mnisi.

Poludniowa czesc kraju jest w zasiegu obydwu monsunow. Na szczescie wystepuja one w rozny czasie. Gdy pada na wschodnim wybrzezu to sucho jest na zachodnim i odwrotnie.

Przy swiatyniach i atrakcjach turystycznych czasami przebywaja malpy, dokarmiane przez ludzi. Zwiedzajac obiekt rower lepiej pozostawic jak najblizej ludzi (sprzedawcy często oferuja opieke za to ze się cos od nich kupi). Inaczej malpy rozszarpia nam sakwy szukajac jedzenia. Malpy sa bardzo agresywne i mogą wyrwac jedzenie czy torebke z reki.


Laos

"Nieodkryty" dla turystow Laos jak informuje Wikitravel to już przeszlosc. Jest bardzo popularny wśród rowerzystow. Niestety wykorzystuje to miejscowa ludnosc zawyzajac ceny turystom. Najbardziej przyjacielscy sa czlonkowie grupy etnicznej Hmong.
Glowna droga kraju w dobrym stanie. Odchodzace odnogi po pewnym czasie najczesciej zamieniaja się w bloto nie do przebycia w porze deszczowej. Polnocna czesc kraju to sliczne bardzo strome gory, poludniowa plasko i monotonnie. Tu jak w Tajlandii dominuje Buddyzm Theravada, lecz ze względu na slabe zaludnienie kraju swiatyn jest niewiele.
Gdy podrozowalem po kraju wrzesien / pazdziernik 2009 r. Wlasnie w Laosie odbywly się igrzyska sportowe Sea Games. W kazdej wsi ustanowiono straz obywatelska, kazdego mostu pilnowalo wojsko. Niestety z tego względu nie zezwolono mi na biwakowanie przy wsi czy przy rzece. 3 razy zostalem "przylapany". Raz skonczylo się przeniesieniem mnie do centrum wsi pod "opieke" strazy. Drugi raz wyladowalem ostatecznie w swiatyni pomimo nalegan abym spal w hotelu. Trzeci raz po porostu mnie przegoniono pomimo ze okolica była prawie bezludna i było po zmroku. Mam nadzieje ze po zakonczeniu igrzysk ten stan zmieni się i nie trzeba się będzie ukrywac z biwakowaniem w tym tak slabo zaludnionym kraju.


Kambodza

Echa wojny domowej już dawno przebrzmialy, kraj odbudowuje się. Drogi nalezace niegdys do najgorszych na swiecie sa remontowane. Glowne sa w dobrym stanie. Jest maly ruch samochodow. Duzo ludzi uzywa rower jako srodka transportu. W przeszlosc odchodzi już ryzyko nadepniecia na mine. Przed miejscowoscia Battambang (droga do Siem Reap) przyjacielscy saperzy mogą pokazac na mapie które obszary sa zaminowane i które podejrzewa się ze nadal sa zaminowanie. W praktyce w chwili obecnej jeżeli nie jestesmy rolnikami pragnacymi zaorac nieuzytkowany od wielu lat grunt to ryzyko nadepniecia na mine rowna się 0.
Tu również możemy znalezc nocleg w swiatyniach buddyjskich (Buddyzm Theravada). Chociaz trudno za powod podac ze jest się biedniejszym od nich - to jeden z najbiedniejszych krajow swiata. Ale... tu często będziemy bardzo mile widziani (3 razy poproszono mnie zebym przedluzyl swój pobyt w swiatyniach). Otoz dla wielu chlopcow wstapienie w szeregi mnichow to jedyna szansa aby zdobyc edukacje (mnisi maja wiele przywilejow w spoleczenstwie m.in. bezplatna lub bardzo tania edukacja). Bardzo sa zadowoleni ze mogą praktykowac J. angielski z obcokrajowcem, nawet jeżeli to nie jest nasz jezyk ojczysty.
Ludnosc jest bardzo zyczliwa (nie spotkalem się z sytuacja zawyzania cen), jedzenie smaczne i tanie. Wiele osob zna J. angielski. Budowle pozostale z czasow gdy to panstwo było poteznym imperium sa naprawde imponujace.
Ciemna strona Kambodzy jest Urzad Imigracyjny (wlaczajac w to Ambasade Kambodzy w Bangkoku). Nagminnie oszukuja podajac ceny wizy w walucie Tajlandii stosujac jakis abstrakcyjny bardzo niekorzystny dla turysty kurs. Czy po prostu zawyzajac cene. Placac za wize w ambasadzie lub na przejsciu granicznym najlelpiej mieć odliczona kwote w dolarach USA i upierac się przy swoim stanowisku. Gdy przekraczalem granice jadac z Tajlandii na niewielim przejsciu granicznym w gorach Chong Sa-Ngam - Anlong Veng nie miałem problemu z uzyskaniem wizy po normalnej cenie.
Generalnie Khmerzy jezdza zle ale ponieważ jest niewiele pojazdow nie stwarza to wiekszego problemu. Wyjątkiem jest stolica Phnom Penh tu ruch jest szalony i regula ze jezdzi się po prawej stronie zdaje się nie być akceptowana przez spora grupe kierowcow. Dziwaczny jest sposób skrecania. Nadjezdzajacy samochod zjezdza na lewa strone drogi czyli na wprost nas i proboje się przedostac do drogi w która chce skrecic przeszkadza nie tylko uzytkownikom tej drogi ale i uzytkownikom drogi w która chce skrecic zatarasowujac im wyjazd. Podejrzewam ze ta koncepcja skrecania jest po to żeby doprowadzic chaos na uliach stolicy do maksimum :)


Wietnam

Wietnam należy do najbardziej atrakcyjnych turystycznie krajow swiata. Jednakze Wietnamczycy zyskali zla reputacje. Na szczescie ten stan się zmienia za sprawa mlodych ludzi, którzy sa otwarci, ucza się jezykow obcych (glownie J. angielskiego) i chca zaprzyjaznic się z obcokrajowcami. Zatem zakupy lepiej dokonywac u ludzi mlodych którzy nie maja tendencji do zawyzania cen. Niemniej zawyzone ceny dla obcokrajowcow to zmora tego kraju. Przy negocjacji na targu lepiej uzywac kartki papieru i dlugopisa niż kalkulatora. Kalkulator odstrasza slabo wyksztalconych ludzi.

Sa 2 glowne drogi:
- w zachodniej czesci Ho Chi Minch, prowadzi przez sliczne gory - miejscami strome, slabo zaludniony teren, latwo o miejsce na camping.
- wzdluz wybrzeza, najwazniejsza droga panstwa. Stanowczo za waska na tak duze natezenie ruchu. Kierowcy trabia nieustannie: ostrzegawczo i przy kazdej innej okazji. Potezny halas. Na tej drodze spotkalem turyste który pieszo zwiedza swiat http://yoyoyuji.spaces.live.com uzywal zatyczek do uszu, nie wiem czy to dobry pomysl. W poludniowym Wietnamie wiekszosc ludzi mieszka wlasnie na wybrzezu i naprawde trudno znalezc skrawek miejsca pod namiot. Lecz wzdluz tej drogi skupione sa najwieksze atrakcje historyczne panstwa.

Podroz lepiej rozpoczac z poludnia na polnoc kraju. Wiatr dominowal z Pd na Pln. Przy tym poznamy realne ceny. W Pd Wietnamie ludzie sa bardziej przyjazni niż w Polnocnym.
Dostepny jest tylko jeden rodzaj opon 26" wietnamskiej firmy, rozmiar: 26x.1.95. Bardzo tanie w przeliczeniu 2,5 USD. Lecz cena odpowiada jakosci. Detki sa szerokie i zle się ukladaja. Mysle ze pomogl by na ta niedogodnosc talk techniczny. Zawory do detek kupuje się osobno, trzeba je wepchnac do otworu w detce i skontrowac nakretka.
W sprzedazy sa stopki zblizone wygladem stopek niemieckiej do firmy Hebie model 605 http://www.hebie.de lecz znacznie tansze i sprawiaja wrazenie masywniejszych.
Najwieksze miasta to Sajgon i Hanoi. Tam chaos ruchu drogowego siega zenitu. Wg opisu w Wikitravel: "to jak komputerowa gra, w ktorej nie wiadomo gdzie i z ktorej strony nadjedzie przeciwnik (pojazd). Roznica miedzy gra i rzeczywistoscia jest taka ze w realu ma się tylko jedno zycie". Moim zdaniem nieco ubarwiony. "Jeżeli będziemy skoncentrowani i jechali pewnie w obranym kierunku pozwoli to innym uczestnikom ruchu drogowego nas ominac" - cyt. Wikitravel. Przeciez tam zyja ludzie i na codzien się przemieszczaja. Chociaz faktycznie statystyki podajace liczby smiertelnych wypadkow drogowych sa zastraszajace (30 osob dziennie umiera w wypadkach drogowych w Wietnamie + wielu wiecej rannych). Glowna przyczyna smierci lub urazow które ponosza obcokrajowcy w Wietnamie to sa wypadki na drodze.
W Wietnamie można kupic tanie foliowe plaszcze przeciwdoszczowe typowo na rowery z dlugim przodem. To idealne rozwiazanie na deszcz. można przykryc nawet dlonie na kierownicy i przednia najwazniejsza sakwe z dokumentami i aparatem fotograficznym (najczestsze rozwiazanie). Nie pada na nogi i jednoczesnie od dolu mamy wymiane powietrza które nie przepuszcza od gory plaszcz foliowy. Plaszcze sa w bardzo jaskrawych kolorach co zwieksza nasze bezpieczenstwo na drodze.
W kawiarenkach internetowych nie ma drukarek. Żeby cos wydrukowac treba zgrac dane na przenosne zrodlo i udac się do profesjonalnej firmy drukarskiej.


Chiny

Chiny Przejechalem przez prowincje: Yunnan, Sichuan, Gansu, Xinijang. Olbrzymi kraj w znacznej czesci gorzysty. Niestety bardzo trudno jest uzyskac wize na dluzszy okres. Generalnie gdy ubiegamy się o wize w ambasadzie tego kraju, która nie znajduje się w naszym macierzystym kraju dostajemy tylko 30 dni (w kraju macierzystym możemy nawet otrzymac 90 dni). W ostatni dzien możemy się ubiegac o przedlzenie wizy o kolejne 30 dni w odpowiednim wydziale policji. Jeżeli to uzyskamy mamy jeszcze prawo do o ubieganie się o kolejne 30 dni. Wszystko zalezy od woli urzednika. Ja po drugim wniosku uzyskalem tylko 15 dni. Slyszalem bardzo prawdopodobna teorie, ze osoby które były już wczesniej w Chinach latwiej uzyskuja kolejne wizy. Wiecej o wizach (bardziej optymistycznie) w e-mailu hiszpanskiego rowerzysty Salvy (do sciagniecia plik tekstowy - kliknij tutaj) .
Drogi w Chinach sa generalnie dobre z wyjątkiem tych wzdluz autostrad, które sa w bardzo zlym stanie, zapewne żeby sklonic kierowcow do uzywania platnych autostrad. Pomimo ze wielokrotnie wjezdzalem na autostrade (zakaz wjazdu) na odcinkach gdzie droga alternatywna była w wyjatkowo zlym stanie policja nigdy nie zatrzymala mnie, czasami tylko trabili klaksonem.
Ludzie sa nastawieni pozytywnie do obcokrajowcow. Sa duze trudnosci komunikacyjne, niewiele osob zna angielski. Chinczycy spodziewaja się ze będziemy wladali chinskim przynajmniej w pismie. Chinczycy gdy napotkaja jakies trudnosci komunikacyjne po prostu odchodza, na domiar zlego powszechnie przyjete gesty (mowa ciala) sa w Chinach odmienne niż w innych czesciach swiata (przewodnik Lonely Planet zalaczyl rysunki jak pokazywac liczby na palcach). Gdy pytamy o droge lepiej przepisac nazwe miejscowosci z mapy na kartke. Latwiej naklonic kogos do spojrzenia na kartke. Chinczycy malo podrozoja a jeżeli już to w grupie z przewodnikiem i nie sa z mapami obeznani. W sprzedazy bardzo duzy wybor map, lecz w danej prowincji dostepne w zasadzie mapy tylko z tej prowincji.
Jedzenie jest smaczne i tanie. Ceny w restauracjach sa takie same dla turystow i miejscowych. Lecz kupujac inne towary gdy nie ma ustalonych cen, obcokrajowcy uzyskaja "gorsza" cene niż miejscowi.
Rzad zakazal malym tanim hotelikom przyjmowania obcokrajowcow (cena już za ok. 2 USD). Lecz jeżeli będziemy biwakowac nikt (ani policja, ani ludzie) się nami nie zainteresuje. Jest wielu bezdomnych być może gdy biwakowalem brali mnie za jednego z nich a może nie ma wytycznych co zrobic z biwakujacym obcokrajowcem ? Sprzet biwakowy jest drogi. Chinczycy traktuja indywidualna turystyke jak cos ekskluzywnego - jak w naszej kulturze golf.
Wiele rzeczy produkuje się w Chinach przede wszystkim na eksport i nie znajdziemy ich w sprzedazy w Chinach (zapomnijmy o tanszych zakupach niż w naszych supermarketach).
Rowery lepszej marki to dominuja (w zasadzie monopol) produkowane w Chinach amerykanskie Giant.
Bilety wstepu do atrakcji turystycznych dla obcokrajowcow sa wyzsze niż dla Chinczykow (często nie ma cennikow). Stadartowo 60 Y dla mniej znanych atrakcji i 100 Y dla bardziej obleganych atrakcji turystycznych.
Oprocz Tybetu niedostepne sa regiony prowincji Sichuan zamieszkale przez Tybetanczykow - wymagane zezwolenie na wjazd. W prowincji Gansu przejechalem przez wies tybetanska bez problemu.
Internet jest tani i latwo dostepny. Internet w prowincji Xinijang zostal już odblokowany (zablokowany przez rok po powstaniu niepodleglosciowym Ujgurow). Tak jak w Wietnami w kafejkach internetowych nie ma drukarek i trzeba się udac do profesjonalnej firmy drukarskiej żeby cos wydrukowac.
Chinczycy jezdza bardzo agresywnie, widzialem wiele wypadkow. Slyszalem ze potracenie rowerzysty jest bardzo surowo karane, zas potracenie obcokrajowca jeszcze surowiej. Rzeczywiscie odczulem jakby troche lepsze traktowanie niż innych uzytkownikow drogi, nie mniej trzeba być bardzo skoncentrowanym.


Kazachstan

Bardzo slabo zaludniony. Trzeba rozwaznie planowac gdzie i ile nabrac wody oraz zywnosci. Drogi w bardzo zlym stanie. Policja to glowna plaga tego kraju. Doszlo do takich absurdow ze to policjanci skradli mi 100 USD w czasie kontroli ! Gdy probowalem interweniowac u ich przelozonych policjanci z ktorymi mialem kontakt probowali chronic kolegow przestepcow ! Jak radzili mi sami policjanci: pieniadze nalezy schowac gleboko i pod zadnym pozorem nie pokazywac ich kontrolujacych nas policjantom !

W ciagu 5 dni od przekroczenia granicy nalezy sie zameldowac w biurze meldunkowym. Czasami "zamelduja" nas juz na przejsciu granicznym (np. tych ktorzy wlatuja na lotnisko w Alma Aty) lub w miejscu gdzie wydano nam wize (tak postapil konsulat w Bishkeku w moim przypadku). Na karteczce ktora otrzymamy powinna byc wielka okragla pieczec potwierdzajaca ze juz jestesmy "zameldowani". Druga prostokatna pieczatke z data otrzymamy przekraczajac granice. Jezeli jednak nie mamy okraglej pieczeci musimy zglosic sie do biura meldunkowego w ciagu 5 dni od daty przekroczenia granicy. Jest to o tyle uciazliwe ze siedziby biur sa tylko w duzych miastach ktore sa znacznie oddalone od przejsc granicznych. Meldunku mozna dokonac na jakikolwiek adres. Nie musi to byc hotelu. Ja podalem adres zyczliwej mi rodziny Ujgurow.

Czesto zdarza sie ze ludzie zapraszaja do domu na posilek.


Kirgistan

Gdy tam bylem akuratnie rozpoczely sie zamieszki w miescie Osh. Bylem niedaleko Osh i spotykalem uzbrojonych mezczyzn jadacych walczyc. Jednakze ja bylem bezpieczny gdyz turysci ciesza sie duzym szacunkiem tutaj. Spotkalem rowerzyste ktory byl w najgorszym momencie w Osh. Zostawil rower i opuscil bez szwanku Osh aby powrocic po rower i kontynuowac podroz jak juz sie uspokoi. Turysci nie sa strona w lokalnych problemach.

Drogi glowne sa w dobrym stanie. Jedyny tunel drogowy w kraju wydaje sie ich mieszkancom czyms szczegolnym. Po obu stronach znajduja sie strozowki ktore monitoruja ruch. Zapewne zostamy tam zatrzymani do momentu az ruch bedzie mniejszy, w szczegolnosci chodzi o to zeby nie bylo ciezarowek gdyz tunel nie jest zbyt szeroki.

Konsul Kirgistanu w Alma Aty bedzie celowo wprowadzal nas w blad twierdzac ze musimy wnioskowac o wize ekspresowa (bardzo kosztowna). Oczywiscie nie da nam potwierdzenia wplaty, a nadwyzke - kilkadziesiat dolarow schowa do wlasnej kieszeni. Trzeba stanowczo zadac normalnego trybu wyrobienia wizy (5 dni roboczych). Slyszalem ze "niepokornym" konsul na zlosc wydluza okres rozpatrywania wniosku do 8 dni roboczych. Wiec generalnie lepiej ubiegac sie o wize do tego kraju w innym konsulacie. Nie ma problemu z przedluzeniem wizy w Bishkeku i oplata jest znacznie nizsza niz koszt samej wizy.

Kraj z piekna nieskazona przyroda jest po prostu sliczny. Ludzie przyjacielscy.


Uzbekistan

Zaproszenie do Uzbekistanu moze nam zalatwic biuro podrozy Stantours http://www.stantours.com Tu tez sa informacje o krajach Azji Centralnej. Zaproszenie otrzymamy w emailu, jednoczesnie powiadomiona zostanie wybrana przez nas ambasada. Okres oczekiwania na zaproszenie jest dlugi okolo 3 tygodni, gdyz musza je wpierw aprobowac decydenci w Tashkent. W Uzbekistanie podlegamy stalemu obowiazkowi meldunkowemu. Powinnismy spac w hotelach ktore wydadza nam karteczki to potwierdzajace. Przepisy sa niejasne czy mozna raz na jakis czas spac w namiocie czy tez nie, nikt nie potrafi udzielic odpowiedzi. W praktyce nie wydaje sie zeby przepisy te byly wdrazane w zycie bardzo rygorystycznie. W szczegolnosci w stosunku do rowerzystow. Ktorzy nie maja zadnych szans zeby kazda noc spac w hotelu gdyz czesto odleglosci miedzy nimi sa zbyt duze do pokonania przez rowerzyste w ciagu 1 dnia. Choc spotkalem rowerzystow ktorzy byli deportowani (potencjalna dlugotrwala kara wiezienia jaka strasza nas wlasciciele hoteli chyba nigdy nie byla w zastosowana w praktyce). Zdaje sie ze deportowanie to jest obecnie stosowana kara w praktyce dla pechowcow. Ja w ciagu 3 tygodni ani przy opuszczaniu Uzbekistanu nie zostalem skontrolowany. Chodza sluchy ze osoby ktore opuszczaja droga lotnicza Uzbekistan sa narazeni na czestsze kontrole niz ci wyjezdzajacy ladem. Problemem jest stolica Tashkent. Tam jezeli nie ma sie potwierdzenia zameldowania z poprzedniej nocy nie chca nas przyjac na nocleg do taniego hotelu. O ile nie jest to kosztowny 4 czy 5 gwiazdkowy gdzie nikt nas o takie rzeczy nie pyta. Ja przespalem sie przypadkowo w restauracji koreanskiej niedaleko glownego dworca kolejowego.

Walute obca koniecznie wymieniamy na czarnym rynku. Oficjalnie jest to zakazane lecz "koniki" paraduja z torbami wypchanymi pieniedzmi (wysoka inflacja) nie kryjac sie z tym specjalnie.

Ludzie bardzo zyczliwi.


Turkmenistan

Uzyskanie wizy do Turkmenistanu jest bardzo trudne i kosztowne. Ja ubiegalem sie w Tashkencie (stolicy Uzbekistanu). Nalezy byc wczesnie rano przed ambasada zeby wpisac sie na liste oczekujacych (w strozowce) ktora nastepnie jest przestrzegana a czasami nie. Ambasada pracuje krotko wiec albo mamy szczescie sie dostac albo nie. Jezeli juz udalo sie nam zlozyc wniosek to po podobna procedura po 3 tygodniach. 5 dniowa wiza tranzytowa najczesciej jest wydawana - koszt kilkadziesiat USD. Przy odbiorze wizy Turkmenistanu trzeba miec juz w paszporcie wize kraju do ktorego udajemy sie po Turkmenistanie. Aby uzyskac wize turystyczna dluzsza niz 5 dni to sa ogromne koszty i papierologia i w czasie pobytu w Turkmenistanie mamy caly czas ze soba "opiekuna". Pomocna jest wspomniana przy Uzbekistanie firma Stantours.

Najkrotszy odcinek pomiedzy Uzbekistanem a Iranem wynosi 450 km. Przejscia graniczne: Farap przy Uzbekistanie i Serahs przy Iranie (rozna jest pisowania w zaleznosci kto tlumaczy). Wazne zeby na wizie wpisane bylo odpowiednie przejscie gdzie chcemy przekroczyc granice. Gdzie wyjedziemy to juz nasza sprawa niezaleznie co jest wpisane. Polowa trasy ma dobra nawierzchnie drogi, druga polowa fatalna. Aby byc tuz po otwarciu granicy Turkmenistanu na przejsciu (bardzo opieszali pracownicy) spalem na "ziemi niczyjej" czyli ok. 1,5 km pasie pomiedzy Uzbekistanem i Turkmenistanem. (Pomiedzy Iranem i Turkmenistanem rowniez istnieje taki pas ziemi niczyjej). Czekalo tez tam pelno ciezarowek wiec nikogo nie dziwilo ze tam jestem. Opuscilem Uzbekistan po poludniu i wjechalem do Turkmenistanu rano dnia nastepnego.Granice otwieraja pozno o godz. 8 oficjalnie ale otworzyli o 9, a zamykaja wczesniej wiec jeszcze skraca sie nam czas na przebycie Turkmenistanu niezaleznie ze i tak tego czasu jest malo.
Istotny jest skrot ktory rozpoczyna sie kolo miejscowosci Hauz - Han. Jezeli sie go wykorzysta bedziemy mieli do przebycia tylko 450 km jak juz wspomnialem inaczej kilkadziesiat km wiecej. Trudno jest znalezc miejsce gdzie zaczyna sie droga skracajaca nam trase szczegolnie dla tych ktorzy jada od strony Uzbekistanu (latwo przeoczyc). Problemem jest zniszczony most w budowie, dlatego zapytane jak jechac osoby najczesciej skierowuja nas na znacznie dluzszy objazd. Lecz mozna wykorzystac znacznie krotsz objazd wzdluz sztucznego jeziora. Trzeba wjechac na korone walu zapory sztucznego jeziora Hanhowuz suwhowdani (kierowac sie na budynek na koronie walu), po wale i dalej z powrotem na widoczna droge (waska lecz w dosc dobrym stanie). Teoretycznie jest to nielegalne lecz lekkie pojazdy sa przepuszczane, rowerzysci wiadomo zawsze maja wzgledy. Dodatkowym problemem jest ze wladza uwaza jezioro za obiekt militarny ktory nalezy chronic przed atakami terrorystow :) Na szczescie straznicy (przy budynku) mysla bardziej racjonalnie. Mapka objazdu przy jeziorze ktora naszkicowalem jest do sciagniecia (kliknij tutaj) Przepraszam za kiepska jakosc.

Cala trasa to pustynia z nielicznymi siedzibami ludzkimi. W lecie upaly przekraczaja 40 stopni Celcjusza. Wiatr (raczej silny) wieje na ogol z polnocy na poludnie (tak jest w lecie, nie wiem jak w zimie).

W miejscowosci Serahs (tuz przy granicy z Iranem) grupa polskich naukowcow prowadzila badania archeologiczne i odremontowala czesc obiektow. Polacy sa mile tam widziani.

Ludnosc miejscowa bardzo przyjazna.


Iran

Jedna z prostszych lecz niestety kosztownych (30 Euro, nie liczac oplaty za sama wize) metod uzyskania wizy jest poprzez http://iranianvisa.com/ Mozna rowniez ubiegac sie poprzez strone rzadowa http://evisa.mfa.gov.ir:7780/mfa/ Okres oczekiwania na promese wizy znaczny nawet 3 tygodnie - decyzja zapada w Teheranie. Bezposrednie ubieganie sie w konsulacie/ambasadzie jest na ogol klopotliwe, gdyz na odpowiedz trzeba czekac w niektorych konsulatach az 3 tygodnie, czy tez wrocic w to samo miejsce po tym okresie. Poprzez internet mozna zalatwic ta kwestie z wyprzedzeniem czasowym i tylko pojawic sie po odbior wizy. Bardzo latwe jest przedluzenie wizy o kolejny miesiac w wiekszych miastach.

Drogi doskonale, lecz lepiej jechac drogami glownymi ktore maja szerokie pobocze. Tak zreszta zalecal policjant w Gorgan ktory przedluzal mi wize. Iranczycy jezdza bardzo zle.

Iranczycy uwielbiaja camping i posilki na swiezym powietrzu. W kazdym miasteczku jest park z toaletami gdzie mozemy rozstawic namiot za darmo (beda tam juz inni wycieczkowicze na pewno).

Ludzie wyjatkowo przyjacielsko nastawieni, "elementem stalym" jest udzielanie pomocy wszelakiego rodzaju. Niewiele narodow na swiecie jest tak przyjacielsko nastawionych do obcokrajowcow.